Łosino, Zajączowo

Sołectwo Łosino liczy 1179 mieszkańców wg stanu na dzień 30.09.2024r.

Leży w południowej części Gminy Kobylnica po zachodniej stronie do doliny Słupi w odległości około 400 m od jej brzegu. Do Łosina prowadzi droga krajowa z Kobylnicy nr 21 relacji Słupsk – Poznań, przy której rozciąga się nowsza część wsi.
Do starszej części wsi wiedzie odchodząca od niej na południowy wschód droga brukowa. Plan zabudowy przestrzennej starszej części wsi ma charakter widlicowy. Sołectwo znajduje się w obszarze Parku Krajobrazowego „Dolina Słupi”. W skład sołectwa wchodzi miejscowość Łosino licząca 1032 mieszkańców (wg stanu na dzień 30.09.2024r.) i Zajączkowo licząca 147 mieszkańców (wg stanu na dzień 30.09.2024r.). W obrębie wiosek, po zachodniej stronie znajduje się farma z siłowniami wiatrowymi. Przez Łosino wiodą trasy rowerowe, piesze i ścieżki przyrodnicze.

Sołtys

• Pani Alicja Lange 

Rada Sołecka

• Pani Angelika Chyc
• Pani Zofia Giersz
• Pani Joanna Twardoń
• Pani Monika Wiszowata
• Pan Tomasz Leszczuk

Sołectwo zostało założone w 1950 roku. Obszar sołectwa obejmuje wieś Łosino i Zajączkowo. Siedzibą organów sołectwa jest Łosino. We wsi znajduje się kaplica należąca do salezjańskiej parafii p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Kobylnicy, sklepy przemysłowo - spożywcze oraz liczne zakłady usługowe i rzemieślnicze.

Rys historyczny

Zabytki Zespół dworsko-folwarczny usytuowany na południowo-wschodnim krańcu wsi, na południu od zabudowań wiejskich i na zachód od Słupi. Do wnętrza zespołu prowadza dwa wjazdy. Od północy, od strony wsi prowadzi główny wjazd na teren dawnego założenia folwarcznego, a od wschodu wjazd do dawnego parku dworskiego. Kompozycja zespołu oparta jest na planie nieregularnym, zbliżonym kształtem do trójkąta o kompozycji geometrycznej rozproszonej. Pierwotne osie kompozycji, symetrii i widokowa nie są dziś czytelne. W zespole brak jest wyraźnej dominanty, którą zapewne pełnił budynek dworu. Zespół dworsko folwarczny w Łosinie składa się z części rezydencjalnej obejmującej teren dawnego parku dworskiego oraz folwarcznej obejmującej teren dawnego podwórza. Podłoga urbanistyczna opada w kierunku wschodnim do doliny Słupi. Stanowią ją parter parkowy, wody stawów, brukowane i gruntowe drogi wnętrza zespołu, rozległe trawniki i nieużytki oraz ogrody warzywne. Od głównego wjazdu na teren parku od zachodu na wschód i dalej wiedzie droga prowadząca do ruin dworu, a druga biegnie na północny-wschód, wzdłuż ogrodzenia oddzielającego podwórze folwarczne od parku. Ogrodzenie zabudowane jest z pionowo nabijanych słupków z dwuteownika, wypełnionych cegłą. Nie znany jest dokładny czas powstania budynków w podwórzu folwarcznym, wydaje się jednak, iż zasadniczy zrąb podwórza folwarcznego obejmującego budynki obory ze stajnią i spichlerz, stodoły oraz inwentarski powstały w drugiej połowi XIX w. Budynek dworu założony był prawdopodobnie na kształcie litery „T”. Dwór położony był na zachodnim krańcu rozległego parku. Na północ od dworu oraz na południe i wschód od podwórza folwarcznego zlokalizowanych było kilka niewielkich stawów. W północno-zachodniej części założenia znajdowało się podwórze folwarczne. Budynki zasadniczo ustawione były na planie podkowy otwartej w kierunku południowo-wschodnim. Nie znana jest lokalizacja budynków dawnej kolonii domów robotników folwarcznych. Grodzisko należące do grodzisk nizinnych niewiadomego typu znajduje się na wschód od wsi w zakolu rzeki Słupi. Leży na jej prawym i lewym brzegu na skraju pasma niewielkich wzniesień, wśród podmokłych łąk. Jego usytuowanie jest przykładem dobrego wykorzystania obronnych walorów terenu. Po stronie wschodniej i południowo-wschodniej przepływa bezimienny strumień. Gród otoczony był z trzech stron wodą, z czwartej zaś - od strony bagiennych łąk - posiadał wysoki wał usypany półkolem i opierający się końcami o koryto rzeki. Ze 140-metrowej długości wału do dziś zachowało się jedynie 70 m, resztę zaś rozmyła woda. Wysokość wału, liczona od lustra wody wynosi 11 m (w części wschodniej). Rekonstrukcję pierwotnego kształtu i wielkości grodziska uniemożliwia znaczna jego niwelacja spowodowana zmianą koryta rzeki, która przecięła i całkowicie rozmyła środkową i zachodnią część majdanu i wału obronnego. Zachował się jedynie wschodni, łukowaty, wysoki i szeroki jego fragment o stromych zboczach oraz przylegająca do niego część majdanu. Obecnie Słupia przepływa przez grodzisko, dzieląc je na dwie części. Wysoka część obwarowań znalazła się na prawym brzegu rzeki, zaś pozostała część na lewym.

Grodzisko porasta starodrzew sosnowy z domieszką buczyny. Grodowi towarzyszy rozległa osada zlokalizowana obecnie po drugiej stronie rzeki, datowana na VIII-IX wiek. Od strony zachodniej rozciąga się druga osada, użytkowana w neolicie przez kulturę pucharów lejkowatych, a w okresie wpływów rzymskich przez kulturę wielbarską. We wczesnym średniowieczu była osadą przygrodową. W XII-XIII wieku. Zespołowi powyższemu towarzyszą mniejsze osady położone na niższych terasach Słupi, wykorzystujące piaszczyste wzniesienia wśród łąk. Są to cztery mniej stabilne osadniczo punkty z okresu kultury łużycko - pomorskiej z późniejszymi nawarstwieniami wczesnośredniowiecznymi. Powyższy zespół osadniczy podzielony jest przez granicę parku. Zespół siedmiu stanowisk położonych na południe od wsi reprezentuje obozowiska schyłkowo - neolityczne i łużycko - pomorskie z kontynuacją osadnictwa wczesnośredniowiecznego. Cmentarz ewangelicki Na drugą połowę XIX wieku datuje się założenie nieczynnego ewangelickiego cmentarza o powierzchni około 0,24 ha w Łosinie. Nekropolia położona jest około 0,3 km za wsią, po prawej stronie szosy z Łosina do Sierakowa. Geometrycznie rozplanowany cmentarz został zdewastowany. Zachowane zostały nieliczne fragmenty nagrobków i drzewostan. Grobowiec Maximiliana von Zitzewitz W parku przydworskim w Łosinie, tuż nad Słupią w otoczeniu wiekowych dębów znajduje się grób zmarłego w 1937 roku ostatniego właściciela Łosina komandora Maximiliana von Zitzewitza, Pomniki przyrody W parku zachowało się wiele okazów starych drzew z różnych gatunków. Niektóre z nich mają charakter drzew o cechach pomnikowych, inne uznano za pomniki przyrody. Są w śród nich monumentalne dęby, klony, jesiony i inne. Historia Nazwa wsi pochodzi od rzeczownika lub od nazwy osobowej Łoś. W starszych dokumentach wymieniano Łosino jako Lossin (1344), Lozin (1493), Lossi (1568), Lotzin (1628). Przed 1945 r. wieś ponownie nazywała się Lossin. Pierwsza wzmianka o Łosinie pochodzi z XV w. kiedy to w 1419 r. ówczesny właściciel Woczeus Janitz sprzedał Łosino Lorentzowi Swentzowi von Puttkamerowi. W 1712 r. Georg Ewald Puttkamer wydzierżawił Łosino i Kobylnica porucznikowi Christianowi von Lettow. Wedlug klasyfikacji z 1717 r. właścicielem domów bez gruntów wymienia się Jakoba Boldewana, Hansa Hopppnera, lorentza Hopnera, Martena Priebe, Jurgena Lentzke, Jurgena Boldewana, Jurgena Hoppnera, Michela Hopnera i Erdmana Priebe. około 1784 r. w Łosinie był folwark, 9 zagrodników i nauczyciel. W 1804r. Łosino było własnością Wilhelma von Puttkamera. W 1892 r. jako właściciela Łosina wymienia się Maximiliana von Puttkamera, był on właścicielem od 1877 - 1905 r. Majątek liczył wtedy 697 ha powierzchni, z czego 470 ha stanowiły grunty orne, 83 ha łąki, 29 ha pastwiska, a 115 ha lasy. W folwarku było 40 koni, 215 sztuk bydła, 80 świń i 80 owiec. Łączny dochód roczny z majątku wynosił 3870 marek. Kolejnym właścicielem majątku w latach 1908 - 1914 był Erich von Puttkamer. W latach 1914 r. należący do niego majątek miał powierzchnię 450 ha, z czego 350 ha przypadało na grunty orne, 40 ha na łąki, 20 ha na pastwiska, a 40 ha lasy. Inwentarz żywy majątku składał się z 52 koni, 140 sztuk bydła, 20 owiec i 30 świń, a przynosił dochód około 6897 matek w skali roku. Ostatnim właścicielem majątku z rodziny von Puttkamerów był Maximilian, do którego Łosino należało w latach 1914 - 1928. W 1920r. jego powierzchnia była taka sama jak w roku 1914. Zmniejszeniu uległ tylko stan inwentarza żywego. W majątku było 40 koni i 170 sztuk bydła. Zarządcami majątku w tym czasie byli Meimer i Bauermann. Po śmierci Maxymiliana jego żona Rosine z domu Wesseley, była zmuszona sprzedać majątek. Pałac wraz z parkiem dworskim przeszedł we władanie konsula Geissa z Ustki. Na mapie archiwizacyjnej z 1936 r. obszar zespołu dworsko-folwarcznego oznaczony jest jako Gut (majątek). W 1939 r. Łosino było już wsią chłopską. Prawdopodobnie w tym czasie budynek dawnego dworu wraz z parkiem nabył komandor podporucznik Maximilian von Zitzewitz. Według relacji mieszkańców wsi miał on utrzymywać się z małej floty statków handlowych, których port macierzysty był w Ustce. Po śmierci, która nastąpiła w 1937 r. został pochowany w pobliskim parku. Nie wiadomo, kto był ostatnim właścicielem dworu i parku przed 1945 r. Dawne podwórze folwarczne zostało podzielone pomiędzy 4 lub 5 gospodarczy. Pierwsza parcelacja musiała nastąpić przed 1945 rokiem, o czym świadczyć może sposób przebudowy budynków inwentarskich w podwórzu. Przedwojenne Łosino liczyło 346 mieszkańców, skupionych w 86 gospodarstwach domowych, a wraz z gruntami wiejskimi zajmowało 685 ha. W Łosinie mieściła się siedziba gminy i Urząd Stanu cywilnego, wieś miała także własna placówkę pocztową. Siedziba właściwego dla Łosina Okręgu Żandarmerii mieściła się zaś w Kobylnicy, a sprawy rozstrzygał sąd w Słupsku. Kroniki odnotowują, że w 1937 r. funkcję sołtysa pełnił niejaki Popp. W roku 1817 szkoła mieściła się w budynku wędzarni, gdzie było również mieszkanie dla nauczyciela i jego rodziny. W 1835r. wybudowano nową szkołę. Źródła podają, iż w 1932 r. w jednostopniowej szkole uczyło się 42 dzieci. Nauczycielem był wówczas Berthold Witt zmarły w 1945r. również w Łosinie. Pod koniec lat trzydziestych Łosino było dużą wsią rolniczą. Z danych ze spisu rolnego, dokonanego w 1939 r. wynika, że było tu 51 gospodarstw rolnych, a w ostatnim zestawieniu wymienia się pięciu rolników posiadających ponad 20 ha ziemi. We wsi była również jedna ferma zwierząt futerkowych, w której hodowano nutrie, szynszyle i srebrne lisy.